De aandacht die de publieke omroep gisteren aan het overlijden van Harry Mulisch (83) besteedde was weldadig onsentimenteel, respectvol en bijna zakelijk. We zijn gewend geraakt aan een soort van wedijver in nationaal rouwbeklag om door de televisie als Grote Nederlanders ervaren doden. Er zijn een aantal redenen te bedenken waarom het nu anders ging.
De eerste heeft te maken met de persoonlijkheid van Mulisch. Vrienden als Reinbert de Leeuw en zijn uitgever Robbert Ammerlaan getuigden dat de schrijver „soeverein” was omgegaan met het naderende einde. Natuurlijk werden fragmenten uit interviews herhaald waarin Mulisch laconiek vaststelde dat je niet dood kunt „zijn” en dat je van het niet meer bestaan net zo weinig last hoeft te verwachten als van de tijd voor je geboorte.
Mulisch’ zelfverzekerd uitgesproken levensmotto, in februari van dit jaar in Nova College Tour, luidde dat je je vooral nooit iets moet aantrekken van wat andere mensen denken. Die houding maakt een coryfee zelfs postuum immuun voor gesnotter.
Ook viel te verwachten dat de vermeende arrogantie en ijdelheid van de auteur ter sprake zouden komen. Mulisch kende die reputatie en speelde er mee, als ironisch stijlmiddel. En bovendien, zo vroeg letterkundige Marita Mathijsen zich af in Nieuwsuur, wat is er mis met een zekere ijdelheid?
Een voordeel was ook dat het overlijden niet geheel onverwacht was. Vrijdag meldden verschillende media zelfs tegen de heersende mores in dat het eraan zat te komen. Het voordeel was dat de archieven vast geraadpleegd konden worden, evenals deskundigen. Het NOS Journaal van acht uur, dat vrijwel geheel over Mulisch ging, bevatte zo veel verschillende getuigenissen dat je ging vermoeden dat sommige al eerder opgenomen waren.
Ten slotte maakt de zondag verschil. Op een weekdag zijn er minstens zeven actuele rubrieken, ’s zondags alleen Nieuwsuur en Buitenhof. De laatste kon op korte termijn columnist Max Pam mobiliseren en Nieuwsuur kreeg een dik kwartier extra. Ook werd Kunststof TV (NTR) op het laatste moment omgegooid en een special van Andere tijden vervangen door een herhaling van het mooie, statische en statige portret dat Cherry Duyns in 2008 van Mulisch maakte voor Het uur van de wolf. De bezoeken van de schrijver aan de Haarlemse huizen van zijn jeugd werden zonder veel close ups of emoties gefilmd, in een stijl die bij een schrijver als Mulisch hoort.
We moeten afwachten of RTL Boulevard, Pauw & Witteman of De wereld draait door nog blikken vrienden opentrekt, maar zo’n nieuwsluwe zondag is ideaal om op tv uitgezwaaid te worden.
